Công tác kiểm tra của công đoàn là nhiệm vụ của ban chấp hành công đoàn mỗi cấp, Ủy ban kiểm tra là cơ quan kiểm tra của công đoàn được thành lập ở các cấp công đoàn, do ban chấp hành công đoàn cấp đó bầu ra và phải được công đoàn cấp trên trực tiếp công nhận. Ban chấp hành công đoàn các cấp quyết định chương trình, kế hoạch công tác kiểm tra của cấp mình và chỉ đạo công đoàn cấp dưới, xây dựng chương trình, kế hoạch công tác kiểm tra toàn khóa, hàng năm.
Theo điều lệ Công đoàn Việt Nam, Ủy ban kiểm tra công đoàn có 05 nhiệm vụ sau: Giúp ban chấp hành, ban thường vụ (BCH – BTV) thực hiện kiểm tra chấp hành điều lệ Công đoàn đối với công đoàn cùng cấp và cấp dưới; kiểm tra công đoàn cùng cấp và cấp dưới khi tổ chức hoặc đoàn viên có dấu hiệu vi phạm Điều lệ, nghị quyết, chỉ thị, và các quy định của công đoàn; kiểm tra việc quản lý, sử dụng, tài chính, tài sản và các hoạt động kinh tế công đoàn cấp mình và cấp dưới; giúp BCH – BTV giải quyết các khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của công đoàn, tham gia với các cơ quan chức năng nhà nước giải quyết khiếu nại, tố cáo của công nhân, viên chức, lao động; tổ chức bồi dưỡng, hướng dẫn nghiệp vụ công tác kiểm tra đối với ủy viên ủy ban kiểm tra công đoàn cùng cấp và cấp dưới.
Thực hiện nhiệm vụ của mình, trong những năm qua Ủy ban kiểm tra Công đoàn Viên chức tỉnh (CĐVC tỉnh) luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ đề ra hàng năm. Hiện nay, CĐVC tỉnh có 64 CĐCS trực thuộc với tổng số CBCCVC-LĐ: 4.187/1.846 nữ trong đó tổng số đoàn viên công đoàn: 4.074/1.788 nữ, chiếm tỷ lệ 97,3%. Ủy ban kiểm tra CĐVC tỉnh có 5 đồng chí, 01 đồng chí chuyên trách, 04 đồng chí kiêm nhiệm, cấp cơ sở có 34 Ủy ban kiểm tra với 139 Ủy viên và 30 ủy viên Ban Chấp hành được phân công phụ trách công tác kiểm tra ở các công đoàn cơ sở không có Ủy ban kiểm tra. Trong 3 năm (2013- 2015), Ủy ban kiểm tra CĐVC tỉnh luôn chủ động tham mưu cho BCH – BTV Công đoàn Viên chức tỉnh chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn công tác kiểm tra kịp thời tới các công đoàn cơ sở trực thuộc. Cụ thể đã kiểm tra việc chấp hành Điều lệ Công đoàn Việt Nam được 59/39 cuộc (đạt tỷ lệ 151%) gồm 52 cuộc đối với công đoàn cơ sở và 07 cuộc đối với công đoàn cơ sở thành viên; kiểm tra về quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công đoàn được 46/39 cuộc đối với các công đoàn cơ sở (đạt tỷ lệ 118%), 03 cuộc kiểm tra đồng cấp đối với Công đoàn Viên chức tỉnh. Qua kiểm tra đã có kết luận truy thu kinh phí, đoàn phí với tổng số tiền là 55 triệu đồng đối với 30 công đoàn cơ sở được kiểm tra, đến nay đã truy thu hơn 85% kinh phí về cho Liên đoàn Lao động tỉnh, đồng thời cũng cấp bổ sung kinh phí còn thiếu cho 59 cơ sở hơn 79 triệu đồng. Giải quyết và tham gia giải quyết 4/4 đơn thư khiếu nại, tố cáo của công nhân, viên chức lao động. Tại các công đoàn cơ sở tự tổ chức kiểm tra việc chấp hành Điều lệ Công đoàn Việt Nam, việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công đoàn cấp mình và cấp dưới, bình quân mỗi năm khoảng 56 cuộc. Riêng các nhiệm vụ kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm Điều lệ, nghị quyết, chỉ thị và các quy định của công đoàn; công tác tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra công đoàn đạt kết qủa theo kế hoạch, được công đoàn cấp trên đánh giá cao.
Kết quả phân loại chất lượng công đoàn cơ sở hàng năm của Ban Thường vụ Công đoàn Viên chức tỉnh cho thấy chất lượng hoạt động của cơ sở ngày càng đi vào thực chất, đúng với chỉ đạo của Đảng ủy Khối và công đoàn cấp trên, 3 chức năng chính của công đoàn ngày càng được cơ sở thực hiện tốt trong đó có phần đóng góp không nhỏ của Ủy ban kiểm tra Công đoàn Viên chức tỉnh. Tổng số có 64 cơ sở thì năm 2013 cơ sở đạt vững mạnh và vững mạnh xuất sắc là 90,6 %, năm 2014, 2015 đều đạt 85,9 % vững mạnh (trong đó trung bình hàng năm có khoảng 50% cơ sở đạt vững mạnh, vững mạnh xuất sắc được các cấp công đoàn khen thưởng). Với kết quả đó, hàng năm Ủy ban kiểm tra Công đoàn Viên chức tỉnh đều được Ủy ban kiểm tra cấp trên xếp loại xuất sắc góp phần cùng Ban Chấp hành Công đoàn Viên chức tỉnh hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, nhiều cá nhân trong Ủy ban kiểm tra được Liên đoàn Lao động tỉnh, Công đoàn Viên chức Việt Nam tặng Bằng khen, Công đoàn Viên chức tỉnh tặng giấy khen.
Ủy ban kiểm tra Công đoàn Viên chức tỉnh kiểm tra tại CĐCS Sở Tài nguyên - Môi trường
Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn MỘT SỐ hạn chế như: Thay đổi nhanh về cán bộ làm công tác kiểm tra, chưa được tập huấn về nghiệp vụ công tác kiểm tra một cách đầy đủ, do công việc chuyên môn nhiều nên trong thực hiện nhiệm vụ bước đầu đã gặp phải những khó khăn nhất định; một số công đoàn cơ sở chưa thật sự chủ động trong chỉ đạo công tác kiểm tra công đoàn, mà chủ yếu dựa vào tính chủ động của cán bộ làm công tác kiểm tra nên không phát hiện và chấn chỉnh kịp thời những tồn tại, thiếu sót phát sinh ngay tại cơ sở; công tác kế toán ở một số công đoàn cơ sở vẫn còn có những bất cập, chấp hành chưa nghiêm các quy định về kế toán tài chính, hướng dẫn của Tổng LĐLĐ Việt Nam về thu, chi kinh phí công đoàn cơ sở.
Từ kết qủa đạt được và các hạn chế nêu trên có thể rút ra một số kinh nghiệm trong hoạt động của UBKT như sau:
Một là: Tranh thủ sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng và sự phối hợp tạo điều kiện đồng bộ của chuyên môn, sự cộng đồng trách nhiệm của cán bộ, đoàn viên công đoàn hay nói cách khác là cùng xây dựng các quy chế, thực hiện theo đúng quy chế đã ban hành trong đó đặc biệt chú ý đến các quy chế sau: Quy chế hoạt động của Ban chấp hành, Quy chế phối hợp giữa thủ trưởng đơn vị và Ban Chấp hành công đoàn, Quy chế dân chủ cơ sở và Quy chế chi tiêu nội bộ
Hai là: Thời gian kiểm tra nên tập trung vào quý II, III hàng năm, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cơ sở, tránh bị động vào cuối năm (báo cáo, chấm điểm, thi đua, khen thưởng).
Ba là: Nội dung, phương pháp kiểm tra phải được thông báo trước và có sự trao đổi thống nhất trên tinh thần xây dựng lẫn nhau đồng thời phải được tiến hành theo đúng quy định của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam. Sau kiểm tra phải giúp Ban Chấp hành Công đoàn Viên chức tỉnh và các công đoàn cơ sở trong chỉ đạo, định hướng, tổ chức thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ và hoạt động kiểm tra công đoàn.
Bốn là: Khi xây dựng đề án nhân sự làm công tác kiểm tra công đoàn nên tính toán có sự kế thừa để đảm bảo tính liên tục, có kinh nghiệm trong công tác và đặc biệt là phải tạo điều kiện để họ có thời gian tham gia các lớp tập huấn, tham gia các tổ kiểm tra của chuyên môn, của công đoàn giúp họ quen việc.
Một số giải pháp cần phải làm tốt để công tác kiểm tra thật sự là đòn bẩy, tạo điều kiện cho công đoàn cơ sở hoàn thành nhiệm vụ:
Một là: Tiếp tục tuyên truyền, giáo dục để mỗi cán bộ, đoàn viên công đoàn nhận thức rõ vị trí, vai trò của công tác kiểm tra và nhiệm vụ của Ủy ban kiểm tra Công đoàn, sự cần thiết phải tăng cường công tác kiểm tra và tự kiểm tra của Công đoàn.
Hai là: Đổi mới và nâng cao vai trò trách nhiệm của ban chấp hành, ủy ban kiểm tra công đoàn trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, khắc phục những lệch lạc về nhận thức và yếu kém trong công tác kiểm tra, buông lỏng trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, các cuộc kiểm tra mang tính hình thức, các kết luận kiểm tra không được thực hiện nghiêm túc.
Ba là: Hoạt động kiểm tra phải luôn linh hoạt, đổi mới phương pháp, quy trình kiểm tra, cải tiến tổ chức hoạt động kiểm tra. Công tác kiểm tra cần tập trung vào những vấn đề trọng tâm, trọng điểm, vận dụng đồng bộ và sáng tạo các hình thức kiểm tra thường xuyên, đột xuất, định kỳ, các phương pháp kiểm tra trực tiếp, gián tiếp....đồng thời hàng năm cần được nghiêm túc tổng kết đánh giá về hiệu quả để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, có phương hướng tốt hơn.
Bốn là: Cần bố trí cán bộ làm công tác kiểm tra phù hợp, đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra phải là những người có năng lực, có đạo đức nghề nghiệp, công tâm trung thực và mạnh dạn đấu tranh với các hành vi vi phạm. Cùng với quá trình đổi mới, cán bộ làm công tác kiểm tra phải luôn tự học tập, rèn luyện nâng cao phẩm chất chính trị, năng lực công tác đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Trong thời kỳ hội nhập, bất kỳ tổ chức nào ngoài sự bám sát các chủ trương, nghị quyết của cấp trên còn phải tự thân vận động, luôn đổi mới để phù hợp với tình hình thực tế và tổ chức kiểm tra của công đoàn cũng không nằm ngoài sự vận động đó. Với tư duy đổi mới, năng động của tổ chức, cán bộ kiểm tra thì công tác kiểm tra luôn là một trong những biện pháp tích cực, hiệu quả nhất trong quá trình xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh để tổ chức công đoàn luôn xứng đáng và thật sự là mái nhà chung của công nhân, viên chức. lao động.